สถานที่ท่องเที่ยวอีกแห่งหนึ่งที่ไม่อยากให้พลาดชมเมื่อมาถึงจังหวัดสุรินทร์แล้ว นั่นคือ ปราสาทศีขรภูมิ ตั้งอยู่ที่บ้านปราสาท ตำบลระแงง อำเภอศีขรภูมิ อยู่ทางทิศตะวันออกของตัวจังหวัดสุรินทร์ 34 กิโลเมตร ตามเส้นทางสุรินทร์-ศรีสะเกษ “ศีขรภูมิ” (สี-ขอ-ระ-พูม) เป็นชื่อที่หากไม่ใช่คนศีขรภูมิแล้วมักจะอ่านยากและเขียนไม่ค่อยถูก บางคนอ่าน “สี-ขอน-พูม” หรือ “สี-ขะ-ระ-พูม” และก็มักจะเขียนว่า “ศรีขรภูมิ” 
“ปราสาทระแงง หรือ ปราสาทศีขรภูมิ เป็นเทวสถานในศาสนาฮินดูที่บูชาพระศิวะเป็นใหญ่ และเป็นที่ยอมรับจากนักโบราณคดีว่า ศิลาทับหลังของปราสาทศีขรภูมิแห่งนี้ สมบูรณ์และสวยงามที่สุดในประเทศไทย ปราสาทศีขรภูมิ ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ ตามหนังสือทะเบียนโบราณวัตถุทั่วราชอาณาจักร พ.ศ.2516 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 52 ตอนที่ 75 ลงวันที่ 8 มี.ค.2478 
-ของฝากขึ้นชื่ออีกอย่างของเมืองช้างอย่าง จ.สุรินทร์ นั่นก็คือ “กาละแมสด” โดยเฉพาะกาละแมสดศรีขรภูมิ ที่หวาน มัน เหนียว หนืด กำลังดี เหมาะที่จะซื้อเป็นของฝากที่สุด จริงๆ มีกันอยู่หลายยีีห้อ แต่กาละแมสด ตราปราสาท สินค้าโอท็อบ ระดับ 4 ดาว ซึ่งเดียวนี้ดูจะโด่งดังที่สุด พอลองชิมก็อร่อยสมคำล่ำลือจริงๆ ถูกบรรจุในถุงสีเหลืองแดง ด้านในมีกาละแมเป็นชิ้นๆ ชั้นนอกห่อด้วยกระดาษแก้วสีต่างๆ พอแกะออกด้านในหอด้วยใบตองแห้งอีกชั้นหนึ่ง เพื่อไม่ให้ตัวกาละแมติดกระดาษข้างนอก ซึ่งเจ้าใบตองนี้ก็ยังช่วยเพิ่มความหอมให้กับกาละแมสดอีกด้วย 
-นางดวงจันทร์ ตั้งชวลิตกุล ผู้ผลิต กาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) กล่าวว่า กาละแมสดศรีขรภูมิ เริ่มผลิตมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1973(พ.ศ.2516) เริ่มจากการทำกินในครอบครัวพัฒนามาจนถึงอุตสาหกรรมอย่างในปัจจุบัน กาละแมสดที่นี่ใช้ส่วนผสม ดังนี้ มะพร้าว แป้งข้าวเหนียว น้ำตาลทราย น้ำตาลปี๊บ เปลือกมะพร้าวเผา ( ด่างที่มีสีดำ ) นำส่วนผสมทั้งหมดไปสู่กระบวนการผลิตกาละแมของทางร้านจนได้กาละแมสดรสอร่อยถูกใจ กาละแมสดนี้ควรบริโภคภายใน 3 วัน เนื่องจากไม่ใส่สารกันบูด และก็ควรเก็บไว้ในที่ร่ม 
-จุดเด่นของกาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) คือ ความสดใหม่ ทำวันต่อวัน ที่สำคัญไม่มีการใส่สารกันเสียทุกชนิด ปัจจุบัน กาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) เป็นสินค้าโอท็อป ระดับ 4 ดาว ของจังหวัดสุรินทร์ ส่วนประกอบที่สำคัญ คือ มะพร้าวใต้ หรือ มะพร้าวเกาะ เพราะมีความหวานมัน กว่ามะพร้าวบ้าน นอกจากนั้นยังมี น้ำตาลทราย แป้งข้าวเหนียว ส่วนที่เห็นดำๆ เรียกว่าด่าง คือการนำเปลือกมะพร้าว มาเผาและกรองเอาน้ำ เหมือนการทำขนมเปียกปูน 
-ส่วนขั้นตอนของการทำ กาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) อันดับแรกคือ การนำมะพร้าวใต้ มากะเทาะเปลือก นำมาคั่นเอากะทิสด และนำมาต้มใส่ด่างมะพร้าว ใส่น้ำตาลทราย เขี้ยวจนแตกมัน ซึ่งใช้เวลาหลายชั่วโมง พอได้ที่ถึงจะเทแป้งลงไปกวน อีก 3-4 ช.ม. จนงวดปั้นได้ที่ ตักออกมาทิ้งให้เย็น แล้วนำมาจับออกเป็นเม็ดๆ ห่อด้วยใบตอง และกระดาษแก้ว บรรจุใส่ถุงพลาสสติกอีกทีหนึ่ง ที่ใช้ใบตองแห้งห่อกาละแม เพราะใบตองมีความหอมตามธรรมชาติ เป็นภูมิปัญหาของชาวบ้าน ทำให้ชาวบ้านมีรายได้จากการผลิต กาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) ไม่ต้องไปทำงานที่กรุงเทพฯ 
-กาละแมสดศีขรภูมิ (ตราปราสาทเดียว) ของแท้ ต้องมีที่อยู่ ที่ผลิต คือ 211-212 ถนนเสรีธิปัตย์ ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์ 32110 โทร. 044-561009 หรือ http://www.kalamaesotsikho.com/ มีสัญลักษณ์ ตรา ปราสาทเดียว มีวางจำหน่ายในพื้นที่ จังหวัดสุรินทร์ เพียง 2 ร้าน คือ ร้าน เฮียง เฮียง และร้าน ลิมอีเฮียง ส่วน ต่างจังหวัดมีวางจำหน่าย ที่ร้านขาหมูลักขณา อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์ รวมวางจำหน่ายเพียง 3 ร้านเท่านั้น สาเหตุที่ไม่ส่งวางจำหน่ายเยอะ เพราะช่วงหน้าเทศกาล จะผลิตไม่ทัน ทางร้านเน้นคุณภาพมากกว่า ปริมาณ จำหน่ายในราคาห่อละ 50 บาท ราคาเดียว มีบริการส่งสินค้าทางรถไฟ สามารถติดต่อได้ที่ เบอร์โทรศัพท์. 044-561009 
ธนินท์ทัศน์ ภูแก้ว/สุรินทร์